Stelling Den Oever

Tijdens de aanleg van de Afsluitdijk heeft de rijksoverheid er voor gekozen om twee grote kazemat stellingen te bouwen aan weerszijde van de dijk. De stelling aan de Friese zijde zou Stelling Kornwerderzand gaan heten en de stelling aan de Noord Hollandse kant kreeg de naam Stelling Den Oever. Door de aanleg van de Afsluitdijk kwam er een opening in de Vesting Holland en zouden de Duitsers gemakkelijk via Groningen en Friesland een aanval kunnen plegen op de Vesting Holland. Daarom werden er rond de sluis in Den Oever de volgende verdedigingswerken gebouwd:

Aant:Omschrijving:Bouwnummer:
4Enkele Mitrailleurkazemat Werk I - Werk II - Werk VIII - Werk XII
2Driedubbele Mitrailleurkazemat Werk IX - Werk X
2Mitrailleurkazemat met Zoeklicht Werk V - Werk VI
1Enkele Kanonkazemat  Werk III
1Dubbele KanonkazematWerk IV
2LuchtdoelremiseWerk VI - Werk XI
1Machinekamer en HulpverbandplaatsWerk XIII
6 Machinegebouw voor een dieselaggregaat 
Werk A t/m F
2Brandstofreservoir met Zoeklicht
1Tankversperring



De eerste linie bevind zich op het driehoekige plateau en bestaat uit de werken I t/m VIII. Deze kazematten bevinden zich nog voor de spuisluizen en word in tweeën gedeeld door de snelweg die over de Afsluitdijk loopt. De vuurrichting bevond zich richting de versperringen en de taluds die zich iets daarvoor op de dijk bevonden. De tweede linie bevind zich tussen de spuisluizen en de voorhaven en bestaat uit de werken IX, X, XI. En werk XII bevind zich op de kade van de voorhaven. De bemanning in de stelling bestond uit 7 officieren en 211 soldaten. De dak en muurdiktes van de kazematten varieert tussen de 1,70 m en 4,5 meter

Mitrailleurkazematten I en II
De Mitrailleurkazematten I en II zijn gebouwd in 1933 en zijn bijna identiek aan elkaar. De voorkant van de kazemat bestaat uit twee ingangen met daar tussen een buitenprivaat. Via de ingangsportalen die werden verdedigt vanuit de manschappenverblijven door een ingangsverdediging kwam men in de gangruimte waar zich de binnenprivaat bevond. Via hier kon men links naar het legeringslokaal en rechts via een gang naar de officiersruimte en naar de ruimte waar zich het schietgat bevond en de mitrailleur stond opgesteld. Het verschil tussen werk I en II zit hem in de muurdikte. Werk I heeft een muurdikte van 2,3 meter en werk II slechts een dikte 1,8 meter. Wel hebben beide kazematten en dakdikte van 2 meter. Ook de camouflage die in de jaren is aangebracht is nog ten dele zichtbaar.
<<<KLIK HIER VOOR DE FOTO REPORTAGE WERK I >>>

Mitrailleurkazemat VIII
De derde mitrailleurkazemat draagt de naam VIII en is een bijna vierkant ontwerp. Net als bijna alle kazematten in Den Oever heeft ook dit werk twee ingangen met daartussen een buitenprivaat. Echter is deze kazemat ten opzichte van werk I en II uitgerust met wat extra kamers en functies zoals een telefooncentrale en een stalen waarnemingskoepel op het dak die via een trap van klimijzers was te bereiken. De kazemat is 15 bij 16 meter en heeft een muurdikte variërend tussen de 1,7 meter en 2,4 meter. De kazemat is vrijwel niet te bezoeken omdat hiervoor de snelweg moet worden overgestoken.


Mitrailleurkazemat XII
De vierde en laatste mitrailleurkazemat met het nummer XII bevind zich op de kade van de voorhaven. Anders dan bij de andere kazematten van dit type word deze niet afgedekt door een aardewal. In plaats daarvan heeft men een grote dorstwering aangelegd aan de ingangszijde. In borstwering bevinden zich twee open opstelplaatjes voor een lichte mitrailleur en de buitenprivaten. Zowel links als rechts bevind zich een toegang tot de kazemat waarna men in de centrale hal kwam. Via deze gang kon men in het legeringslokaal, de telefooncentrale en in de ruimte waar de mitrailleur stond opgesteld komen. De muurdiktes bevinden zich tussen de 1,80m en de 2,3m. En heeft een lengte zonder de betonnen borstwering van 10 bij 15 meter. Tegenwoordig is de bunker te bereiken echter heeft deze al meermaals in de fik gestaan en is daardoor van binnen flink beschadigt.
<<<KLIK HIER VOOR DE FOTO REPORTAGE WERK XII>>>

Driedubbele Mitrailleurkazematten IX en X
De driedubbele mitrailleurkazematten bevinden zich zowel links als rechts van de spuisluizen op een plateau tussen de sluizen en de voorhaven. De bijna identieke kazematten zijn net als werk I en II gespiegeld van elkaar gebouwd om het schootveld in de zelfde richting te krijgen. De kazematten hebben een brede borstwering waar zich drie open opstellingen voor een machinegeweer bevinden. Onder deze opstelling is een kleine munitieruimte aanwezig die werd afgesloten met een stalendeur. Het werk heeft twee ingangen die werden verdedigt door een ingangsverdediging. Via de ingangen kwam men in een centralehal waarna men de rest van de bunker kon betreden. Eigenlijk zijn werk IX en X twee aan elkaar gebouwde enkele mitrailleurkazematten wat ook goed te zien aan de dikke dilatatievoeg die dwars door de bunker heen loopt. De kazemat was uitgerust met die mitrailleurs die stonden opgesteld in een speciaal daarvoor ontworpen ruimte. In deze ruimte stond en staat nog steeds de zware hardhouten voetplaat waar de mitrailleur opstond. Via de kleine schietopeningen stond er één mitrailleur op de sluizen gericht, één mitrailleur op de naast gelegen weg, en één mitrailleur op de voorhaven en het achtergelegen land.

Enkele Mitrailleurkazemat met zoeklicht werk V en VI
Het betreft hier twee kazematten, werk V en werk VI. Deze vrijwel identieke kazematten hebben toch een aantal verschillen. Zo zijn ze weer gespiegeld van elkaar gebouwd omdat de één links van de dijk ligt en de twee rechts van de dijk is gebouwd. Tevens is er aan werk V een gemetselde keuken bij gebouwd die word afgedekt door een betonnen plaat van circa 30 cm. En is aan de ingangszijde tussen de buitenprivaten er de rechter ingang gebouwd. Via de twee ingangen kwam men in de centralehal waarna men de bunker kon betreden. Dit typen kazemat was uitgerust met een gietstalen waarnemingskoepel die zich iets links van de mitrailleursruimte bevond. De bunker was tevens uitgerust met een zoeklicht en werd toegepast op bijzondere manier, door middel van spiegels werd het licht naar buiten geprojecteerd. Het dure zoeklicht stond opgesteld in een afgesloten ruimte en scheen zijn licht in de daar speciaal voor ontworpen spiegelkamer. Deze draaibare spiegels konden dan gericht worden op het vijandelijk doel. Mocht er op het licht worden geschoten werd niet het zoeklicht geraakt maar een veel goedkopere spiegel. Naast het zoeklicht lokaal was de machinekamer waar de energievoorziening van het zoeklicht werd geregeld. 
<<<KLIK HIER VOOR DE FOTO REPORTAGE WERK V >>>

Enkele Kanonkazemat III
De in 1933 gebouwde Enkele Kanonkazemat die word aangeduid met het nummer III en is bijna geheel omringt door aardewallen. Aan de ingangszijde bevinden zich twee buitenprivaten waar zich zowel links als rechts van een ingang bevind. De ingangen die vanuit de bunker onder schot genomen konden door ingangsverdedigingen. Via de op ingangen aangesloten gang kon men vervolgens naar de kazematruimte gaan waar het geschut stond opgesteld en naar de kamer waar de munitie in lag opgeslagen. Naast deze vertrekken bevond zich het legeringslokaal waarin de manschappen waren ondergebracht. Naast het legeringslokaal was er nog een kleine ruimte die diende als waarnemingslokaal. In dit lokaal stond een spiegelkast opgesteld waardoor men door de observatiesleuf kon kijken zonder de kans om door vijandelijk vuur geraakt te worden. Tegenwoordig verkeert werk III nog in een mooie staat, zo is de grote pantserplaat waar achter het kanon stond opgesteld nog in een goede staat aanwezig. De dak en wanddiktes gedragen tussen de 2,30 meter en 1,60 meter en de kazemat heeft een lengte van circa 13 bij 21 meter.
<<<KLIK HIER VOOR DE FOTO REPORTAGE WERK III>>>

Dubbele Kanonkazemat IV

De Dubbele Kanonkazemat is het zwaarst uitgebouwde werk in de stelling Den Oever en bestaat ook als enige type uit twee verdiepingen. Net als werk III bevond ook deze kazemat zich in de voorste linie en was tevens omringt door aardewallen. De beneden verdieping die zich geheel onder het maaiveld bevind was uitgerust met twee privaten, twee opslagkamers voor onder andere de munitie en een legeringslokaal voor de manschappen. En twee trappenhuizen. De boven verdieping ligt geheel boven het maaiveld en was aan de ingangszijde uitgerust met twee buitenprivaten waarnaast zich de twee ingangen tot de bunker bevinden. De kazemat was uitgerust met twee kanonnen waarvan die in de noordoost wand van de kazemat stonden opgesteld (één in de noordhoek en één in de oosthoek. Te midden van de kazemat bevond zich het legeringslokaal en de waarnemingsruimte met spiegelkast en observatiesleuf. De dikte van de wanden bedraagt aan de noordoost kant een dikte tot 4,50 meter en aan de ingangszijde een dikte tot 1,80 meter. De lengte van de bunker bevind zich tussen de 13 bij 26 meter.


Luchtdoelremise VII
Als één van de weinige kazematten in de Stelling Den Oever heeft de Luchtdoelremise VII, 3 ingangen. Twee ingangen bevinden zich op de normale locatie, links en rechts van de kazemat. Een derde ingang bevind zich in het midden van de bunker en diende als directe doorgang naar het remiselokaal. Deze doorgang was afgesloten met twee stalendeuren en de zijwanden waren extra zwaar uitgevoerd. Voor de manschappen zijn er twee logieslokalen gebouwd en voor de onderofficieren nog een extra lokaal. Naast dit lokaal bevond zich de munitiebergplaats en de waarnemingskoepel. De lengte van de kazemat bedraagt rond de 15 bij 20 meter en heeft muurdiktes variërend tussen de 1,80 en 2 meter.
<<<KLIK HIER VOOR DE FOTO REPORTAGE WERK VII>>>
 
Luchtdoelremise XI
Net als bij Luchtdoelremise VII heeft ook deze kazemat een derde ingang in het midden van de bunker als directe doorgang naar het remiselokaal. Als extra toevoeging bij dit exemplaar is dit type uitgerust met een keuken en een daardoor bestemd magazijn. In de jaren 50 van de Koude Oorlog perioden is deze kazemat ingericht als ziekenhuis. Waarbij de keuken werd omgebouwd tot operatiekamer en het legeringslokaal tot ziekenzaal. De lengte van de bunker bedraagt rond de 14 bij 20 meter en heeft muurdiktes tussen de 1,80 en de 2 meter.
<<<KLIK HIER VOOR DE FOTO REPORTAGE  WERK XI>>>

Machinegebouw en Hulpverbandplaats XIII
Deze kazemat bevind zich onder het brugwachtershuisje tussen de twee rijbanen in en ligt geheel onder de grond. De kazemat bestond uit een centralehal waarop drie kamers zijn aangesloten. De meest linker kamer was ingericht als hulpverbandplaats. De middelste kamer was ingericht als logieslokaal en de meest rechter kamer was een machinelokaal waarvan zicht aan de andere kant van de gang een klein brandstofbergplaatsje bevond. De kazemat was te bereiken via een trap en was was uitgerust met klimkoker.


Machinegebouwen A t/m F
In de Stelling Den Oever zijn 5 machinegebouwen gebouwd voor het onderbrengen van de aggregaten die nodig waren om de stelling van stroom te voorzien. Deze gelijkstroom compound dynamo's werden aangedreven door een Kromhout-Gardner dieselmotor van 12PK. Deze kazematten waren via een trap te bereiken waarna men via een hal in het machinelokaal kwam. De muren van de deze kazematten hadden een dikte van 1,5 meter en had een lengte van 5,20 bij 3,5 meter.
<<<KLIK HIER VOOR DE FOTO REPORTAGE B en F>>>

Tankversperring
De tankversperring waar tegenwoordig nog maar een meter of 30 van over is was ooit 190 meter lang. De versperring begint onder aan de dijk en liep schuin omhoog de dijk op en liep vervolgens aan de andere zijde van de dijk weer schuin terug naar beneden. De versperring bestaat uit drie rijen betonnen palen waar zich binnenin een H-profiel bevind.